Tại ngày hướng nghiệp do trường Đại học Khoa học Tự nhiên,ànsóngsathảithửtháchsinhviênITViệhàn quốc – ghana Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức hôm 22/10, ông Nguyễn Ngọc Đức, chuyên gia cấp cao tại công ty Trapets Vietnam, Scandinavian Software Park, thẳng thắn chia sẻ những thách thức trước làn sóng sa thải của các công ty trong lĩnh vực công nghệ với hơn 1.000 sinh viên.
Làn sóng sa thải công nghệ càn quét Thung lũng Silicon sau khi một số công ty lớn như Twitter (giờ là X) cơ cấu lại và sau Covid-19. Không chỉ ở Mỹ, làn sóng đã đến nhiều nơi như châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và đang bắt đầu tràn tới Việt Nam.
Dẫn số liệu từ ChatGPT và Google, ông Đức cho biết từ cuối năm 2022 đến nay, có khoảng 380.000 vụ sa thải, chiếm xấp xỉ 1,9% trong khoảng 20 triệu nhân sự công nghệ toàn cầu.
"Con số 1,9% không quá lớn nhưng việc sa thải đồng nghĩa sẽ không tuyển dụng nữa", ông Đức nói và cho rằng điều này đặt ra nhiều thách thức với sinh viên nhóm ngành Công nghệ thông tin trong ít nhất 1-2 năm tới.
Ông Đức cho biết giai đoạn 2020-2021, khi Covid-19 mới xuất hiện cùng nỗi sợ FOMO - sợ bỏ lỡ cơ hội, bị bỏ lại trong cơn bão Covid, các công ty công nghệ tuyển dụng ồ ạt, mức lương cho nhân sự cũng tăng đột biến, gấp rưỡi so với các năm trước. Điều này khiến những sinh viên năm cuối hiện tại, khi ấy bắt đầu chọn ngành nghề, đã nhìn nhận ngành này rất hot và lựa chọn nhiều.
Nhưng đến nay, làn sóng sa thải ảnh hưởng rất lớn đến Việt Nam bởi thị trường Việt Nam chủ yếu gia công sản phẩm. Khi các công ty nước ngoài không thuê nữa, công việc không còn dẫn phải cắt giảm. Có những công ty quy mô 100 nhân sự nay chỉ còn 10, có nơi thậm chí phải đóng cửa.
Việc các công ty gia công sản phẩm công nghệ thời gian qua tuyển dụng ồ ạt, đưa ra mức lương cao dẫn đến các công ty làm sản phẩm không thu hút được nhân tài. Ở giai đoạn đó, các công ty này "dường như cũng bị bóp nghẹt".
Thực tế trên khiến công việc lĩnh vực công nghệ không nhiều như trước. "IT Việc", trang chuyên tuyển dụng IT thông thường có 1.500 tin tuyển dụng nhưng giờ chỉ có hơn 700 tin. Mọi năm rất nhiều tin tuyển dụng nhân sự chưa có kinh nghiệm hoặc tuyển các vị trí thực tập nhưng hiện phần lớn yêu cầu kinh nghiệm. Ông Đức mô tả tình hình tuyển dụng nhân sự công nghệ ở Việt Nam hiện nay là "khá xám xịt".
Sinh viên thu thập thông tin cơ hội việc làm từ các công ty. Ảnh: Dương Tâm
Chuyên gia này chỉ ra một số thách thức lớn sinh viên phải đối mặt. Đầu tiên là phải cạnh tranh với lực lượng bị sa thải đã có kinh nghiệm. Với những áp lực cuộc sống nhiều hơn sinh viên mới ra trường, nhóm này sẵn sàng giảm yêu cầu xuống để được nhận vào làm.
Bên cạnh đó, xu hướng làm việc từ xa không còn, giá freelancer (làm tự do) giảm, các công ty đứng trước áp lực thắt chặt chi tiêu, số lượng start-up sụt giảm và các công ty nhỏ đóng cửa hoặc ở chế độ duy trì.
"Các bạn đang đứng trước một thách thức rất lớn khi thị trường đang xuống thấp điểm. Có thể tình hình sẽ tốt hơn trong năm sau nhưng các bạn vẫn cần nhiều nỗ lực hơn để có công việc tốt", ông Đức nói.
PGS Phó Đức Tài, Trưởng Khoa Toán - Cơ - Tin học, trường Đại học Khoa học Tự nhiên, cùng nhận định. Ông cho rằng cơ hội việc làm cho sinh viên mới ra trường trong năm nay sẽ rất khó khăn. Dự báo, tỷ lệ sinh viên nhóm ngành Công nghệ thông tin của trường có việc làm sau 3 tháng tốt nghiệp sẽ không còn giữ được ở mức 95% như những khóa trước.
Dù vậy, ông Đức và ông Tài đều cho rằng khó khăn này chỉ mang tính giai đoạn và khó khăn nhất là trong 1-2 năm tới.
Theo ông Đức, dù khó khăn, các công ty lớn vẫn rất khát nhân lực thực sự tài năng và sẵn sàng chi hầu bao để tuyển dụng. "Giống như trong bóng đá, họ chiêu mộ cầu thủ giỏi về, ít nhất là để đối thủ không có người giỏi như họ", ông ví von.
Vì vậy, ông cho rằng sinh viên cần trang bị ba lợi thế gồm tư chất tốt, trường tốt và người hướng dẫn tốt. Sinh viên cũng cần biết ít nhất ba ngôn ngữ lập trình phổ biến ở Việt Nam gồm java script, C#, Java; cùng ba ngành phát triển rất tốt là Enterprise Application (ứng dụng cho doanh nghiệp), Game và AI. Ông cũng lưu ý sinh viên cần trang bị ba kỹ năng là làm việc nhóm, nghiên cứu, đọc mã; và thành thạo ba công cụ Git, Jira và Email.
Ông Đức khuyên sinh viên mới ra trường thời điểm này nên đặt vấn đề tiền lương xuống dưới một số tiêu chí khác, ứng tuyển vào các công ty làm sản phẩm để phát triển bản thân nói riêng và ngành IT nói chung.
Sinh viên trò chuyện với đại diện doanh nghiệp trong ngày hướng nghiệp 22/10. Ảnh: Dương Tâm
Với 25 năm kinh nghiệm, ông Trần Lương, Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Giải pháp phần mềm Tài chính (FSS), khuyên sinh viên nên trang bị đầu tiên là chuyên môn - công nghệ tốt, trong đó cần có tư duy logic, khả năng học hỏi, nắm bắt công nghệ mới "bởi công nghệ thay đổi rất nhanh".
Ngoài ra, sinh viên cũng cần chú ý phong thái làm việc: từ khả năng làm việc độc lập như lập kế hoạch và quản lý tiến độ công việc, đến chủ động trong việc báo cáo tiến độ, trao đổi khi có vấn đề phát sinh, khả năng làm việc nhóm, giao tiếp, trao đổi thông tin, không ngại khó.
Về phía trường, ông Tài thừa nhận giao tiếp là kỹ năng sinh viên nhóm ngành Công nghệ thông tin cần cải thiện nhiều. Ngoài ra, sinh viên IT không được chủ quan, nghĩ rằng ngành này hot nên chểnh mảng việc học, dẫn đến nền tảng kiến thức không vững.
"Việc tổ chức ngày hướng nghiệp cũng là dịp để nhà trường lắng nghe các chia sẻ từ doanh nghiệp, từ đó có những định hướng tốt hơn trong đào tạo, giúp các em công việc tốt hơn", ông Tài nói.
Dịp này, nhiều doanh nghiệp lớn như FPT Software, FPT IS, VNPT, Bosh Global Software Technology Vietnam và nhiều doanh nghiệp khác đồng hành cùng giao lưu, chia sẻ thông tin tuyển dụng, tổ chức phỏng vấn thử, giúp sinh viên nắm được yêu cầu của thị trường.
Lê Quang Đạt, sinh viên năm ba ngành Khoa học dữ liệu, cho biết đã đi thu thập thông tin của tất cả doanh nghiệp góp mặt ở ngày hướng nghiệp với mục tiêu tìm kiếm vị trí thực tập vào năm cuối và xem các công ty công nghệ đang cần gì trong bối cảnh thắt chặt tuyển dụng.
"Hiện tiếng Anh, khả năng giao tiếp của em chưa tốt. Em cũng chưa có kinh nghiệm làm các dự án thực tế. Em sẽ cố gắng phát triển trong năm cuối để có việc làm tốt ngay sau khi ra trường", Đạt nói.
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội hàng năm tuyển khoảng 1.800 sinh viên . Những ngành nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực về Công nghệ thông tin của trường gồm Khoa học máy tính và thông tin, Khoa học dữ liệu, Toán ứng dụng, Toán tin, Kỹ thuật điện tử và tin học, Khoa học thông tin địa không gian.